Postanowienia noworoczne okiem psychologa

Ostatni miesiąc roku obfituje w tradycje i rytuały, którymi każdy z nas nasiąka od dziecięcych lat. Dorastając, odtwarzamy je niemal mechanicznie z większą lub mniejszą dbałością. Czas nostalgii, refleksji i podsumowań niesie ze sobą już Boże Narodzenie, ale to właśnie Nowy Rok łączy się ze stawianiem sobie celów i wyzwań. Czy postanowienia noworoczne to rytuał większości z nas? Dlaczego je robimy? Czy można stworzyć prawdziwie skuteczny plan zmian? Na kilka chwil przed końcem roku przyjrzyjmy się zagadnieniu z psychologicznego punktu widzenia.

Rzut oka na statystyki

W Polsce podejmowanie postanowień noworocznych deklaruje około 55% obywateli. Jedna trzecia badanych stawia sobie jeden cel, a ponad połowa deklaruje od 2 do 5 zmian mających wejść w życie w ciągu kolejnych 365 dni. Dalsze statystyki pokazują, że jedynie co 20. osoba  dotrzymuje w 100% wszystkich narzuconych sobie postanowień.

Magia sylwestrowej nocy sprawia, że faktycznie to właśnie wtedy pojawia się w nas wyjątkowa ochota na zmiany i stawianie sobie nowych wyzwań. Dodatkowym czynnikiem pchającym do dokonania życiowych modyfikacji jest otoczenie, a właściwie trend, który sprawia, że czujemy wokół siebie presję zmian. Dodając do tego większą ilość wolnego czasu oraz bombardujące zewsząd sugestie mediów – samoistnie nasuwa się wyjaśnienie, dlaczego listę celów sporządzamy najczęściej w Nowym Roku.

Z psychologicznego punktu widzenia równie dobrze zmiany w stylu i sposobie życia można zacząć od 1 czerwca albo 28 listopada. Nie zmienimy przecież ani siebie, ani naszego zachowania w sposób diametralny z dnia na dzień. A przynajmniej nie w całym wachlarzu obszarów naszego życia. Każdemu z nas potrzeba czasu, odpowiedniej motywacji wewnętrznej i … odpowiednio doprecyzowanego celu!

Postanowienia noworoczne w stylu S.M.A.R.T.

SMART (akronim od ang. Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound) to nic innego jak koncepcja prawidłowego formułowania celów. Na co dzień stosują ją z powodzeniem specjaliści od zarządzania. Poprawnie sformułowany cel powinien być więc:

S (specific) – konkretny

M (measurable) – mierzalny

A (achievable) – osiągalny

R (relevant) – realny

T (time-bound) – określony w czasie

A także przede wszystkim nasz własny, taki, z którym się identyfikujemy, na którym nam zależy!

• Dobre przygotowanie

Jeśli już wcześniej (np. w ubiegłym roku lub półroczu) zdarzyło się nam formułować postanowienia, deklarować chęci zmian, to dobry moment, by zapisać je i określić, jaki procent został zrealizowany. Dzięki temu poznamy własną efektywność w dążeniu do celu. Można również zastanowić się, czy nadal są to sprawy, na których realizacji nam zależy. Oczywiście pozostawmy też sobie przestrzeń na ewentualne dopisanie nowych punktów. Na tym etapie działajmy bez ograniczeń – zabawne marzenia i nietypowe cele są wspaniałymi krokami w drodze do zwiększania poczucia własnego zadowolenia.

• Selekcja

Kolejnym krokiem jest wybranie z utworzonej wcześniej listy celów tych absolutnie priorytetowych. Optymalnie, jeśli wśród najważniejszych spraw znalazły się zarówno te zawodowe, jak i osobiste.

• Skuteczne definiowanie i realizacja

Każde postanowienie można potraktować jak oddzielny do realizacji projekt. Punktem wyjścia jest odpowiednie sformułowanie celu, do którego zamierzamy dążyć. I tak np. hasło „schudnę” wniesie niewiele konkretów. Ale już „schudnę minimum 7 kilogramów” daje klarowny obraz dążeń.

• Przykłady zastosowania koncepcji SMART

Cel ogólny : więcej czasu dla rodziny

S – konkretny

Zadajmy sobie kilka doprecyzowujących pytań:

Co to znaczy więcej czasu?

W jaki sposób zrealizuję cel?

Co dotychczas mi przeszkadzało?

Przykładowa odpowiedź: Chcę każdego dnia w godzinach popołudniowych wygospodarować czas na zabawę z dziećmi. Przeszkadzają mi w tym spotkania służbowe poza normowanym czasem pracy.

M – mierzalny

Mierzalność podtrzymuje motywację, jest niezwykle ważnym elementem skuteczności powziętego postanowienia. Świetnie sprawdzi się w tym aspekcie użycie godzin i dat,

1. Będę wracać do domu najpóźniej o godzinie 18:00. (błędem jest ogólne formułowanie: Będę wracać wcześniej do domu).

A – osiągalny

Osiągalność oznacza po prosu stawianie celu na miarę własnych możliwości. Często bowiem zdarza się tak, że cel jest konkretny (przeczytam 10 książek) i mierzalny (w styczniu), ale nieosiągalny  (dotychczas w ciągu całego roku przeczytaliśmy mniej niż 10 książek).

Wracając do modelowego przykładu (tj. więcej czasu dla rodziny), jeśli wiadomym jest, że popołudniowe spotkania zawodowe są dla nas nieuniknione, nie zakładajmy ich całkowitej likwidacji, a jedynie ograniczenie do realnych ram czasowych.

R – realny

W tym miejscu zadajemy sobie pytanie, jaką wartość dla naszego życia ma obrany przez nas cel? Dzięki temu zabiegowi zobaczymy też korzyści, które staną się bonusową wartością dodaną podczas realizacji.

Przykłady dodatkowych korzyści:

Spędzanie casu z rodziną zbliża nas do siebie.

Dzięki wspólnej zabawie dzieci zbliżają się do mnie, zyskuję ich zaufanie.

Równowaga między życiem zawodowym i prywatnym daje poczucie stabilizacji i harmonii.

T – określony w czasie

Aby mówić o skutecznej realizacji planu, najlepiej jest podzielić go na mniejsze etapy, by wreszcie np. już 30 listopada (a nie 31 grudnia!) osiągnąć finalny cel, tj. Ograniczenie spotkań służbowych w godzinach popołudniowych do maksymalnie 3 w tygodniu.

Choć skuteczne planowanie postanowień wymaga sporo czasu i pracy, to jednak znacznie zwiększa szansę na powodzenie, postęp i zmianę jakości życia. Odpowiednie doprecyzowanie celów, to nie kwestia talentu, ale dobrze przygotowanego gruntu do pracy. Nowy Rok jest oczywiście tym symbolicznym czasem na podejmowanie kroków ku zmianom, jednak pamiętajmy, że tak naprawdę każdy dzień przynosi drugą szansę, by robić to, co chcemy, by zacząć stawać się tym, kim pragniemy. Zazwyczaj jedynym, co powstrzymuje nas do powzięcia zmian jesteśmy … my sami!